Krigshistoria i Leirvik

Leirvik leir

I 1943 oppretta den tyske hæren ein ny type avdeling, spesielt tilpassa for bruk i den norske skjærgarden. På nokre utvalde plasser langs kysten frå Vestlandet til Nord-Norge vart det stasjonert kompani med små hurtiggåande båtar som kunne transportere ein innsatsstyrke raskt fram til øyar og områder med vanskeleg tilkomst. På slutten av 1943 kom 6. kompani av Pionier-Schären-Bataillon Norwegen til Hyllestad og Leirvik. Etter oppsetningsplanen skulle kompaniet ha totalt 25 båtar og 135 mann. Ein tropp med 10 båtar og 44 mann vart stasjonerte ved Sørefjorden innst i Åfjorden, og kunne operere i kystområda på nordsida av Solund. Kompaniet med dei resterande båtane vart stasjonerte i Leirvik med operasjonsområde Sognefjorden og skjærgarden på sørsida av Solund. Eit tilsvarande kompani vart stasjonert i Florø. Båtane var ei blanding av større og mindre båtar fordelt med 5 i kompanistab, og to troppar med 10 båtar kvar. Kvar tropp hadde 6 store båtar med nemning Schärenboote. Dei likna på flatbotna landgangsbåtar med plass til 40 fullt utrusta soldatar, eller noko færre soldatar og to motorsyklar, alternativt ein personbil. I tillegg hadde kvar tropp og kompanistaben 4 små stormbåtar, med plass kun for personell. Kompanisjefen Leutnant Kohlmann hadde sin eigen sjefsbåt. Kompaniet hadde trentropp og ein verkstadtropp til reparasjonar og vedlikehald av båtane. I Leirvik nytta dei den gamle slippen til Løland Motorverkstad nedanfor skulen til å ta opp båtane. Leirvik sentrum vart omgjort til ein militærleir med strenge reglar for ut og innpassering. I oppslag vart det kunngjort at vegen gjennom leiren var stengt for gjennomgang i den mørke tida av døgnet. Måtte nokon likevel nytte vegen på denne tida, så måtte dei melde seg hos den tyske vakta på kaia får å få løyve til gjennomgang. Kompaniet vart nytta i skarpt oppdrag berre ein gong medan det var stasjonert i Leirvik. Den 30. april 1945 transporterte båtane infanterikompaniet som var forlagt på Hyllestad, over til sørsida av Sognefjorden i området Bjordal. Der deltok avdelingane i kampane mot den norske Milorg-basen Bjørn West i Matrefjella fram til 2. mai 1945. Ti dagar etter kapitulasjonen 8. mai 1945 forlet kompaniet Leirvik. Ei tid var det norsk vakt ved leiren, men i 1946 vart Leirvik leir nedlagt. Dei største brakkene vart rivne og enten selde på auksjon, eller fordelte til kommunen, nokre vart sende til Finnmark. Grunnmuren til kompanisjefen sin forlegning, «Løytnantsbrakka», er eitt av få spor att av Leirvik leir.